Wikimedia Vakfı olarak bilgiye özgür erişimin ve ifade özgürlüğünün temel insan hakları olduğuna inanıyoruz. İnsanların iyi bilgiye sahip olduklarında daha iyi kararlar alabileceklerine inanıyoruz. Bilgiye özgür erişim ekonomik fırsatlar yaratıyor ve insanların sürdürülebilir geçim kaynakları oluşturmalarını sağlıyor. Bilgi, toplumlarımızın daha bilinçli, daha bağlantılı ve daha adil olmasını sağlıyor.
Geçtiğimiz iki yıl boyunca, Türkiye ve en son Çin de dahil olmak üzere, hükümetlerin Vikipedi’ye sansür uygulayarak dünya çapında milyonlarca insanı bu haklarından mahrum bıraktıklarını gördük.
Bugün, Türkiye’de iki yılı aşkın süredir devam eden Vikipedi erişim engelinin kaldırılmasını talep etmek için uluslararası bir mahkeme olan ve Avrupa Konseyi‘ndeki insan hakları ihlalleri davalarına bakan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‘ne başvuru yoluna gidiyoruz. Bu başvuruyu her insan için temel haklar olan bilgi ve ifade özgürlüğüne bağlılığımızın bir parçası olarak yapmaktayız.
Bu hafife aldığımız bir adım değil. Aksine bu adımı, engeli kaldırmaya yönelik Türk mahkemelerindeki devamlı ve geniş kapsamlı girişimlerimiz, Türk makamlarıyla yapılan iyi niyet görüşmeleri ve erişim engeline ve engelin hem Türkiye hem de dünyanın geri kalanına etkisi üzerinde farkındalık yaratmaya yönelik düzenlenen kampanyalarımız sonrasında atıyoruz.
Bu çabalara rağmen, Vikipedi iki yılı aşkın bir süredir Türkiye’de erişime engelli kalmaya devam etmekte.
• • •
Bu haber, Wikimedia Vakfı’nın başkanı Katherine Maher, Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales ve Vakfı’n Hukuk Direktörü Stephen LaPorte tarafından bir basın toplantısıyla kamuoyuna duyuruldu. Katherine Maher, “Bilginin – enfarmasyonun- dünyayı daha iyi hale getirdiğine inanıyoruz. Soru sorduğumuzda, gerçekleri öğrenebilmemiz ve bir konudaki tüm bakış açılarını anlayabilmemiz, daha adil ve hoşgörülü bir toplum için temel oluşturmamıza olanak sağlıyor.” dedi ve ekledi, ”Vikipedi, herkesin aktif olarak şekillendirebildiği küresel bir kaynak. Vikipedi’yi daha kullanışlı, daha kapsamlı ve daha temsil eder bir hale getiren bu ortaklaşa yazım, yeniden yazım ve münazara süreci. Bu süreç, aynı zamanda, küresel bir toplum olarak dünyayı nasıl gördüğümüz konusunda daha kapsamlı bir fikir birliği sağlamamızı mümkün kılıyor.”
Strazburg Mahkemesi’ne başvurumuzda, Vikipedi’nin tamamen erişime engellenmesinin Avrupa Sözleşmesi Madde 10 ile güvence altına alınan ifade özgürlüğü hakkı da dahil olmak üzere temel özgürlükleri ihlal ettiğini savunuyoruz. Dahası, bu özgürlükler, erişim engelinden en doğrudan etkilenen 80 milyondan fazla Türk vatandaşı ve bu ulusun 50 milyondan fazla Vikipedi maddesine katkıda bulunma, münazara ve eklemeler yapmadaki zengin bakış açılarını kaybeden dünyanın geri kalanına inkar edilmektedir.
Geçtiğimiz iki yıl boyunca Wikimedia Vakfı Türkiye’deki Vikipedi erişim engelinin kaldırılması için elinden gelen her şeyi yaptı. Vikipedi’yi erişime engelleyen karar, engele rağmen herkes tarafından geliştirilmeye ve gönüllüler tarafından düzenlenebilmeye açık olan, iki maddeye atıfta bulunmakla yetindi. Endişelerin kaynağının – eğer varsa – ne olduğu henüz belli değil. Söz konusu erişim engeli, Türk makamlarının bakış açısını daha iyi anlamak amacıyla yapılan sayısız iyi niyet görüşmesine rağmen, ki buna Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı’na hitaben yazılmış, Vikipedi’nin açık düzenleme modelini, değerlerini ve her türlü yasak sansüre karşı güçlü muhalefetini konu edinen açık mektup da dahil olmak üzere, devam etmekte.
Erişim engelinin akabinde, Vikipedi’nin erişime açılmasını talep ettiğimiz davamızı böyle bir engelin ifade ve basın özgürlüğü hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle yerel mahkemede açtık. İlk derece mahkemesi erişim engelini onayladı ve ilk derece mahkemesinin kararına itiraz etmemizden bu yana iki yıl geçmesine rağmen Türkiye’nin en üst mahkemesinden herhangi bir cevap gelmedi. Netice olarak, bu adımın gerekli olduğuna inanıyoruz.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), sözleşmede belirtilen insan hakları hükümlerinin uygulanmasını ve yürürlüğe konulmasını sağlamak amacıyla Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından oluşturulan uluslararası bir mahkeme. Türkiye uzun süredir sözleşmenin tarafı ve insan haklarına yapılan müdahaleyi bu durumda daha da üzücü kılan şey, sözleşme tarafından öngörülen temel hakların Türk Anayasası tarafından güvence altına alınmış olması. Ayrıca, internet erişim engellerinin ve sansürün Avrupa Konseyi üyesi ülkeler için giderek artan bir endişe kaynağı oluşu, mahkemenin dosyayı incelemeye almasını daha da önemli hale getirmekte.
Vikipedi, bugün dünyadaki en yaygın erişilen bilgi kaynaklarından birisi. O saniyede 6 bin kez okunuyor ve maddelerimiz dünya genelinde 250 binden fazla gönüllüden oluşan bir topluluk tarafından günlük olarak düzenleniyor, geliştiriliyor ve münazara ediliyor. Bu maddelerin yüzde 85’inden fazlası İngilizce dışındaki dillerde yazılı; ki buna Türkçe konuşan gönüllüler tarafından Türkçe konuşan insanlar için yazılmış 300 bin madde de dahil. Bu gönüllüler, iyiniyetli çabalarıyla belirli bir konunun tüm yönlerini, tartışmalı olanları dahi, aktararak tamamen ve şeffaf bir şekilde anlaşılmasını sağlamaya çalışıyor.
Vikipedi, daha fazla insan onu kullandıkça, geliştirdikçe ve içeriğini düzenledikçe daha iyi, daha zengin ve dünyayı daha iyi yansıtır hale geliyor. Bir ulus Vikipedi’deki küresel sohbete erişime engellendiğinde, bütün dünya fakirleşiyor.
Wikimedia Vakfı, temel bir insan hakkı olarak bilginin, herkes ve dünya genelindeki milyonlarca kullanıcımız tarafından kullanımının korunmasını savunmayı taahhüt ediyor. Bugün, bu bağlılığın bir parçası olarak, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuruda bulunma kararımızı ilan ediyoruz.
Wikimedia, Londra’daki 4 New Square Chambers’dan Can Yeğinsu ve İstanbul’daki ELİG Gürkaynak Avukatlık Ortaklığı’ndan Gönenç Gürkaynak tarafından temsil edilmektedir.
